Nguồn gốc của ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Lễ Vu Lan báo hiếu là gì?

Lễ Vu Lan báo hiếu là một trong những dịp lễ lớn trong năm của Phật Giáo và phong tục Trung Hoa. Ngày này là dịp để người con dành tấm lòng thành báo hiếu công ơn sinh thành, dưỡng dục của tổ tiên. Bên cạnh đó, người con cũng thường phóng sinh, đi chùa, làm phước để cha mẹ được hưởng công đức. Ngày nay, lễ Vu Lan không đơn thuần chỉ có ý nghĩa tôn giáo thiêng liêng mà còn có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, hướng mỗi người trở về với cội nguồn dân tộc, về với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” với tổ tiên. Lễ Vu Lan của Phật giáo đã trở thành truyền thống của tinh thần báo hiếu, báo ân, phù hợp với tinh thần tín ngưỡng thờ tổ tiên thiêng liêng của người dân Việt, là cuộc lễ mang đậm nét nhân văn, làm rạng rỡ đạo lý đền ơn đáp nghĩa của dân tộc.

Nguồn gốc của ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Lễ hội Vu lan xuất phát từ sự tích Phật giáo được ghi lại trong kinh Vu Lan Bồn. Theo kinh Vu Lan Bồn, Lễ Vu Lan phát xuất từ thời Đức Phật; Ngài đã dạy phương thức báo hiếu cho cha mẹ ở đời này và nhiều đời khác. Người đầu tiên tiếp nhận chính là Tôn giả Mục Kiền Liên - một trong 10 vị đệ tử xuất chúng của Đức Phật.

Kinh "Vu Lan Bồn" có ghi lại: ngày xưa, khi Bồ Tát Mục Kiền Liên tu thành chánh quả, tưởng nhớ mẫu thân, đã dùng tuệ nhãn kiếm tìm khắp nơi trong trời đất, liền thấy mẹ mình đang ở trong loài ngạ quỷ, bị đói khát hành hạ rất khổ sở. Thương mẹ, Ngài đã vận thần thông xuống cõi ngạ quỷ dâng bát cơm đầy cho mẹ. Rất tiếc, bà Thanh Đề còn quá sân si và bởi ác nghiệp còn quá nặng nên khi bốc cơm đưa vào miệng thì cơm biến thành lửa. Tôn giả Mục Kiền Liên không có cách nào cứu được mẹ nên Ngài liền quay về hỏi Đức Phật.

Đức Phật dạy rằng: "Dù ông có thần thông quảng đại như thế nào cũng không đủ sức cứu mẹ ông, chỉ có một cách là nhờ sự hợp lực của chư tăng khắp nơi, sau 3 tháng an cư kiết hạ cùng tập trung chú nguyện mới có thể chuyển hoá được nghiệp lực giúp mẹ ông thoát khỏi cảnh khổ".
Tôn giả Mục Kiền Liên làm theo lời Đức Phật, cung thỉnh chư Tăng, sắm sửa lễ cúng vào ngày 15/7 âm lịch.

Sau đó, mẹ của Ngài được giải thoát. Trong dịp này Đức Phật cũng dạy: Chúng sanh ai muốn báo hiếu cho cha mẹ cũng theo cách này (Vu-Lan-Bồn Pháp) mà làm". Từ đó, ngày Lễ Vu Lan ra đời.

Ý nghĩa của ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Ngày Lễ Vu Lan hằng năm được tổ chức nhằm nhắc nhở các thế hệ sau luôn nhớ tới công ơn của thế hệ trước. Không chỉ các Phật tử, Lễ Vu Lan còn mở ra một mùa báo hiếu, báo ân lan tỏa khắp nước ta.

Báo hiếu ở đây là đối với cha mẹ - những người có công ơn sinh thành, nuôi dưỡng ở kiếp này và nhiều kiếp khác. Tín ngưỡng của Phật giáo luôn nhìn nhận con người trong mối quan hệ nhân quả, luân hồi. Điều này có nghĩa là chúng ta phải mở rộng lòng báo hiếu với tất cả chúng sinh.
Những hình ảnh gây xúc động trong mùa Lễ Vu Lan báo hiếu là những bông hồng cài áo. Dù ở độ tuổi, giới tính nào thì người tham dự Lễ đều thành kính đón nhận những bông hồng cài trang trọng trên áo. Hoa màu đỏ là biểu tượng của việc còn mẹ, còn hoa hồng trắng để tưởng nhớ người mẹ đã khuất núi. Hành động cài lên ngực áo bông hoa cao quý tượng trưng cho tình cảm tốt đẹp nhất, là chữ Hiếu tròn đầy mà con cái gửi đến bậc cha mẹ.

Các hoạt động ý nghĩa trong ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Dịp Lễ Vu Lan rằm tháng 7 này nên làm gì để báo hiếu, thể hiện sự biết ơn đối với đấng sinh thành? Cùng tham khảo một số hoạt động ý nghĩa dưới đây:

Thực hiện nghi thức trang trọng “Bông hồng cài áo”

Nghi thức trang trọng “Bông hồng cài áo" được thực hiện trong ngày Lễ Van Lan tại các nhà chùa. Những ai may mắn còn cha mẹ sẽ được cài bông hồng màu đỏ và bông hồng màu trắng dành cho những người mà cha mẹ đã rời xa cõi trần. Đây là một nghi thức đầy ý nghĩa và trang trọng, thể hiện đạo hiếu, nhắc nhở mỗi người cần quý trọng khoảng thời gian được ở bên cạnh cha mẹ.

Lên chùa cầu an cho đấng sinh thành mùa Vu Lan

Ngày Lễ Vu Lan có nguồn gốc từ sự tích Mục Kiền Liên cứu mẹ trong kinh Phật. Chính vì vậy, đây là dịp đặc biệt ý nghĩa để cùng gia đình đi lễ chùa cầu bình an, sức khoẻ cho cha mẹ, gia đình và để gắn kết tình cảm giữa các thành viên thêm thân thiết, gần gũi. Đây cũng là khoảng thời gian để bạn có thể sống chậm hơn, tâm hồn được bình yên, nghỉ ngơi, học cách yêu thương và biết ơn mọi người xung quanh mình.

Làm mâm cúng lễ Vu Lan

Mâm cúng rằm tháng 7 là nghi lễ cổ truyền không thể thiếu của người Việt Nam. Các gia đình có thể làm lễ cúng Rằm tháng 7 tại nhà, cúng bằng món mặn hoặc món chay tùy theo sở thích và phong tục. Quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành kính đối với tổ tiên.

Dành thời gian cho cha mẹ và tặng lời chúc hoặc món quà ý nghĩa

Dịp lễ Vu Lan 2024 sẽ trở nên ý nghĩa hơn nếu bạn gửi đến cha mẹ những bài thơ Vu Lan, những lời chúc ấm áp và những món quà đặc biệt. Đôi khi giá trị của món quà không nằm ở việc nó bao nhiêu tiền mà chính sự ở sự biết ơn, chân thành và tình yêu thương của bạn dành cho cha mẹ. Không món quà nào sánh bằng việc anh em thuận hoà, gia đình hạnh phúc, sum vầy.

Ăn chay tích đức tháng Vu Lan

Ăn chay tích đức trong tháng Vu Lan cũng thể hiện sự biết ơn, báo đáp công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ. Đây cũng là dịp để mỗi người cầu chúc cho cha mẹ còn sống có một cuộc sống khỏe mạnh, không bệnh tật, an lành và khi mất đi có thể siêu thoát, hưởng phước lành cùng con cháu.

Viếng thăm, chăm sóc mộ phần tổ tiên

Lễ Vu Lan cũng là dịp để mọi người hướng về cội nguồn, tổ tiên. Vào ngày này, bạn nên dành thời gian về viếng thăm, chăm sóc mộ phần ông bà, tổ tiên để bày tỏ tấm lòng thành kính, tưởng nhớ của mình đến họ. Bên cạnh đó là cầu mong cho gia đình êm ấm, mạnh khỏe, an bình.

Làm việc thiện nguyện

Làm việc thiện, giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn sẽ giúp bạn cảm thấy vui vẻ, xua tan ưu phiền, giữ tâm luôn sáng. Giúp đỡ những người bất hạnh hơn mình, làm từ thiện sẽ khiến bạn có cơ hội nhìn lại những gì mình đang có để biết quý trọng sức khoẻ, hạnh phúc hơn. Điều quan trọng nhất là bạn có thể nhìn nhận, cảm thấy được ý nghĩa của sự chia sẻ trong cuộc sống.

Phóng sinh - việc nên làm dịp lễ Vu Lan

Phóng sinh vào dịp Lễ Vu Lan đã trở thành nét đẹp văn hoá tâm linh của người Việt. Phóng sinh đem đến nhiều lợi ích như sức khoẻ, ít bệnh tật, yên ổn, tuổi thọ được lâu dài… Phóng sinh trong ngày Rằm tháng 7 Âm lịch thì phúc đức của bản thân, gia đình, tổ tiên, dòng họ sẽ tăng lên rất nhiều.

Không hại chúng sinh

Là ngày tưởng nhớ và tri ân tổ tiên, ngày lễ Vu Lan thể hiện tinh thần từ bi, lòng hiếu thảo, và tôn kính đối với cuộc sống. Do đó, các hành động như sát sinh bao gồm cả động vật, gây hại chúng sinh hoàn toàn không phù hợp trong ngày này.

Cách cúng lễ Vu Lan tại gia

Cúng lễ Vu Lan là một phần quan trọng trong nghi thức tôn kính và cúng dường cho tổ tiên và người thân đã khuất. Mâm cúng Lễ Vu Lan thường không quá chú trọng vào “mâm cao, cỗ đầy”, cốt lõi là người cúng lễ thành tâm và chuẩn bị đồ cúng cần thiết như:

• Chén đũa
• Thức ăn, nước uống như: cơm trắng, cháo loãng, gạo, muối, canh, xôi, chè, khoai lang, bỏng ngô, bánh, trái cây, trầu cau
• Hoa tươi
• Áo quần vàng mã

Các phong tục và vật phẩm có thể khác nhau tùy theo từng khu vực và truyền thống Phật giáo khác nhau. Để biết chính xác những gì cần chuẩn bị cho mâm cúng lễ Vu Lan, bạn nên tìm hiểu thêm từ các nguồn tín ngưỡng và tham khảo với những người có kinh nghiệm trong việc tổ chức lễ cúng này.

Trình tự cúng Lễ Vu Lan: cúng Phật (nếu gia đình bạn thờ Phật), cúng thần linh, cúng gia tiên và cuối cùng là cúng thí thực chúng sinh.

• Cúng Phật: Mâm cúng Phật thường có cơm chay, ngũ quả và nghi thức đọc văn khấn để cầu nguyện công đức, giải trừ nghiệp báo cho tổ tiên đã khuất.
• Cúng thần linh: Lễ vật cúng thần linh thường có: xôi, gà luộc nguyên con, bánh chưng, trà, rượu, trái cây, hoa tươi… cùng văn khấn mong đấng thần linh phù hộ, che chở cho gia đình khỏe mạnh, bình an.
• Cúng gia tiên: Mâm lễ cúng gia tiên thường được chuẩn bị trang trọng trong lễ Vu Lan với cơm chay hoặc mặn, tiền vàng mã… Lễ cúng gia tiên nhằm thể hiện lòng tôn kính, mong tổ tiên đã qua đời có cuộc sống đủ đầy, sung túc như trên thế gian.
• Cúng chúng sinh: Lễ Vu Lan trùng với ngày rằm tháng 7 nên thường kết hợp cúng chúng sinh hay còn gọi là cúng thí với ý nghĩa giúp những vong hồn lang thang không nơi hương khói được hưởng lộc. Mâm cúng rằm tháng 7 cho chúng sinh được đặt riêng biệt ngoài trời với lễ vật gồm: cháo loãng, đường phèn, muối gạo, hoa quả, bánh kẹo, bỏng ngô, nhang, đèn, quần áo giấy, tiền vàng…

Lễ Vu Lan mang ý nghĩa thể hiện sự tôn kính, tưởng nhớ tổ tiên, đấng sinh thành cùng với sự từ bi và tình thương. Vì vậy, tất cả hành động nào bạn thực hiện xuất phát từ lòng thành, sự biết ơn và tôn kính đều có ý nghĩa lớn lao trong ngày Lễ Vu Lan. Hi vọng những thông tin mà Bình Minh Mới chia sẻ ở phía trên sẽ giúp bạn biết thêm được những thông tin bổ ích cũng như những điều mà bạn nên làm trong dịp lễ Vu Lan báo hiếu. Bình Minh Mới chúc quý khách và gia đình luôn mạnh khỏe và hạnh phúc.